واژه بورس در زبان فرانسوی به معنی کیف پول است.
برای شناختن و فهمیدن واژه بورس بهتر است ابتدا بازار را تعریف کنیم.
بازار مکان خاصی نیست. بلکه جایی است که خریدار و فروشنده در آن فعالیت داشته باشند.
به بیان ساده‌تر: هرگاه شرایطی فراهم شود که خریدار و فروشنده بتوانند با هم رابطه‌ای برقرار کنند، به توافقی برسند و معامله‌ای بین آنها صورت گیرد، بازار تشکیل می‌شود.
در نتیجه بازار محدود به یک مکان خاص نیست. پس در هر فعالیت اقتصادی که در آن خریدار و فروشنده‌ای وجود داشته باشد، بازار شکل گرفته است.
بورس تهران چیست؟
بورس تهران بازاری است که اوراق بهادار شرکت‌های بورسی در این بازار توسط کارگزاران و ناظران مورد معامله قرار می‌گیرد.
اولین بورس در ایران بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.
بورس اوراق بهادر تهران در سال 1346 با ورود شرکت نفت پارس و بانک صنعت و معدن فعالیت خود را آغاز کرد.
ابتدا در بازار بورس تهران قیمت سهام شرکت‌های بورسی بر روی تخته نوشته و در تالار بورس به نمایش می‌گذاشتد.
در ابتدا هفته‌ای یکبار و آنهم در ساعت محدودی معاملات سهام انجام می‌شد و علت آن کم بودن معاملات و عدم فرهنگ سازی بود.
در حال حاظر بازار بورس تهران از ساعت 9 صبح تا 12:30 و از روز شنبه تا چهارشنبه فعالیت می‌کند.
مزایای پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار
وارد شدن شرکت‌های پذیرش شده در بورس مزایای زیادی دارد که در نهایت به بهبود عملکرد شرکت کمک می‌کند.
پذیرش شرکت‌های جدید در بازار سرمایه به بزرگ شدن بورس، توسعه‌ی بازار سرمایه و اقتصاد ملی کمک خواهد کرد. همچنین باعث ایجاد فرهنگ سهامداری شده و برای شرکت‌های پذیرش شده مزایای متعددی دارد.
مهمترین مزایای پذیرش در بورس
پذیرش در بورس برای شرکت پذیرفته شده مزایای بسیاری دارد که مهمترین آنها
- برخورداری از تخفیف مالیاتی
- افزایش اعتبار داخلی و بین اللملی
- کاهش ریسک نقدینگی
- به روز رسانی ارزش واقعی شرکت
- اعتبار و اعتماد عمومی
- سهولت در گرفتن تهسیلات بانکی
واحد بورس چیست؟
واحد بورس بستگی به نوع پول یک کشور دارد. به طور مثال واحد پول ایران ریال است، به همین دلیل واحد بورس ایران به ریال محاسبه می‌شود.
کد بورسی چیست؟
برای خرید و فروش سهام در بورس به یک کد بورسی نیاز دارید.
کد بورسی شامل پنج عدد و سه حرف اول نام‌خانوادگی شما است.
برای دریافت کد بورسی باید در یکی از شعب کارگزاری‌های بورس ثبت نام کرده و درخواست کد بورس دهید.
بازار بورس
بازار بورس محلی برای داد و ستد کالا و اسناد مالی تجاری است.
امروزه خرید و فروش اسناد مالی تجاری و اوراق بهادار در بازار بورس انجام می‌شود. تمامی کسانی که در بازار بورس فعالیت می‌کنند، به صورت اینترنتی به معامله این اسناد می‌پردازند.
فرابورس چیست؟
در بازار فرابورس همچون بورس، سهام شرکتها مورد معامله قرار می‌گیرد؛ با این تفاوت که شرکت‌های که شرایط حضور در بورس را ندارند در بازار فرابورس قرار می‌گیرند.
بازار فرابورس همچون بورس به صورت مستقل و شفاف در حال فعالیت است و شرکتها می‌توانند سهام خود را در فرابورس عرضه کنند.
کد فرابورس چیست؟
برای انجام معاملات در فرابورس شما نیاز به کد فرابورس ندارید. چون بورس و فرابورس در راستای یکدیگر فعالیت می‌کنند، با داشتن کد بورسی نیز می‌توانید به خرید و فروش سهامهای فرابورسی بپردازید. (عملا بورس و فرابورس یکی هستند)
فرابورس ایران چیست؟
دومین بازار معاملات بورس در ایران فرابورس است.
- بازار فرابورس ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازار های معاملاتی به سه دسته‌ی اول، دوم، سوم و بازار پایه که شامل تابلوی زرد، قرمز و نارنجی می‌باشد، تقسیم شده است.
در ایران، اگر شرکتی بنابر دلایلی توان ورود به بازار بورس را نداشته باشد، در بازار فرابورس شروع به معامله می‌کند.
مزایای پذیرش در فرابورس
شرکت‌های که وارد فرابورس می‌شوند از مزایای مثل تخفیف مالیات برخوردار می‌شوند.
مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس شامل:
- معافیت یا تخفیف مالیات
- استفاده از امکانات بانکی مثل تسهیلات مالی
- قابلیت
- نقد شوندگی سهام
- تامین منابع مالی
- انتقال و خرید و فروش سهام به صورت آسان
- شفافیت و اعتبار قیمت در سهام
تقسیم بندی بازار پایه فرابورس
در بازار پایه فرابورس شرکتها به سه دسته تقسیم می‌شوند و به وسیله‌ی رنگِ تابلو دسته بندی شده‌اند.
تابلوی زرد: دامنه نوسان این شرکتها ۳٪ است.
تابلوی نارنجی: دامنه نوسان این شرکتها ۲٪ است.
تابلوی قرمز: دامنه نوسان این شرکتها ۱٪ است.
نکات مهم بازار پایه فرابورس
نکته ۱: دامنه نوسان درصد تغییر قیمت در روز است؛ که در ادامه این مقاله به صورت کامل با آن آشنا خواهیم شد.
نکته ۲: درصورتی که سهام موجود در بازار پایه فرابورس، سه روز متوالی بیشترین رشد یا ریزش را داشته باشد، برای روز چهارم یک درصد به دامنه نوسان آن سهام اضافه خواهد شد.
نکته ۳: دامنه نوسان پایین در تابلوی قرمز به معنای ریسک پایین سرمایه گذاری نیست؛ بلکه برای جلوگیری از متحمل شدن ضرر سنگین احتمالی سهامداران شرکت‌های تابلوی قرمز است. چون تا تابستان ۹۸ که دامنه نوسان تابلوی قرمز نامحدود بود، سهامدارانی که ریسک پذیری بسیار بالایی داشتند، در این شرکتها سرمایه گذاری می‌کردند؛ که گاهی اوقات سود‌های کلان و گاهی ضررهای سنگینی را متحمل می‌شدند.
بازار پایه فرابورس چیست؟
بازار پایه فرابورس به سه دسته الف، ب، ج تقسیم شده است که شرکتها نسبت به ربته و ارزش در این دسته‌ها قرار می‌گیرند.
معمولا شرکت‌های که صورت مالی مناسب و دقیقی ندارند در این دسته‌ها قرار می‌گیرند.
بازار پایه زرد چیست؟
بازار پایه زرد مربوط به پایین‌ترین سطح شرکت‌های بورسی می‌باشد.
سهام‌هایی که در تابلوی زرد بازار پایه قرار دارند، درصد تغییر نوسان آنها ۳٪ است.
قوانین تابلوی زرد فرابورس
اگر یک شرکت ویژگی‌های زیر که مربوط به قوانین تابلوی زرد فرابورس است را داشته باشد، نماد شرکت در این تابلو درج می‌شود.
قوانین تابلوی زرد فرابورس شامل:
- سهام‌هایی که مجموع تاخیر در ارائه اطلاعات آن بیش از ۲ بار نباشد.
- دفعات عدم ارائه صورت‌مالی آنها، بیش از دو بار نباشد.
- در اطلاعات مالی شرکت، حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده وجود داشته باشد.
قوانین تابلوی قرمز فرابورس
اگر یک شرکت ویژگی‌های زیر که مربوط به قوانین تابلوی قرمز فرابورس است را داشته باشد، نماد آن شرکت در این تابلو درج می‌شود.
- رای قطعی مرجع قضایی مبنی بر ورشکستگی شرکت
- رای مجمع فوق‌العاده یا مرجع قضایی منبی بر انحلال شرکت
- شرکت در سه سال متوالی صورت مالی حساب رسی شده نداشته باشد.
قوانین تابلوی نارنجی فرابورس
اگر سهامی شرایط پذیرش در تابلوی زرد یا قرمز را نداشته باشد در تابلوی نارنجی قرار خواهد گرفت.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ به زبان ساده
تنها تفاوت بورس و فرابورس این است که شرکتها برای ورود به فرابورس، شرایط و الزامات کمتری را نسبت به بورس دارند.
در ایران با داشتن کد بورسی سهامهای فرابورس را نیز می‌توان معامله کرد.
به طور کلی هیچ تفاوت خاصی بین بورس و فرابورس وجود ندارد و حضور یک شرکت در فرابورس دلیل بر خوب یا بد بودن شرکت برای سرمایه گذاری نیست.
معرفی معامله های انجام پذیر در بازار بورس
دارایی هایی مثل اسناد مالی، اوراق بهادار، کالا، اخزا و …در بورس معامله می‌شوند.
به طور کلی بورس همان بازار های مالی است که در آن سهام و اوراق بهادار معامله می‌شود.
انواع بورس و بازار های مالی چیست؟
به طور کلی بورس و بازار های مالی به ۵ دسته تقسیم می‌شوند:
- سهام (Stock)
- کالا (Futures)
- ارز (Forex)
- انرژی (Energy)
- شاخص (CFC)
سهام چیست؟
تبدیل سند یک شرکت به قطعه‌های ریز را سهام می‌گویند.
سهام جمع سهم است و سهم قطعه‌ای از سرمایه یک شرکت است.
سهامدار بورس چیست؟
به دارنده هر سهم در بورس، سهامدار می‌گویند. سهامدار به همان نسبتی که سهام در اختیار دارد، در مالکیت شرکت و بنگاه شریک است.